काठमाडौं। हरेक वर्ष बजारमा दसैंका नयाँ–नयाँ गीत सार्वजनिक हुन्छन्। युट्युबमा सार्वजनिक हुने ती गीतमध्ये केही रेडियो, टेलिभिजनमा बज्छन् पनि।
तरपनि रेडियो, टेलिभिजनमा दसैंका पुरानै गीतले नै बढी स्थान जमाउँदै आएका छन्। कारण, दसैंका केही पुराना गीत कालजयी बनेर स्रोता, दर्शकको मुख–मुखमा झुण्डिएका छन्। अर्थात ती गीत आजसम्म पनि पुराना भएका छैनन्। त्यस्ता गीतमा धेरै मर्मस्पर्शी गीत छन् भने केही रमाईला पनि।
१. नमुछे आमा दहीमा टीका…
दसैं आउनेवित्तिकै धेरैले सम्झिने कालजयी गीत हो, ‘नमुछे आमा दहीमा टीका …’। वरिष्ठ गायक नारायण रायमाझीका स्वर्गीय दाई लक्ष्मण रायमाझीले यस गीतको शब्द लेखेका हुन्। यो गीतलाई शुरुमा नारायण रायमाझीले एकसरो लोकभाकामा गाएका थिए। तर शुरुमा गीतले चर्चा पाएन्।
पछि २०५७ सालताका दृष्टिविहीन गायक कृष्णभक्त राईले लक्ष्मी न्यौपानेसँग आधुनिक शैलीमा गाएपछि गीतको चर्चा एकाएक चुलिन पुग्यो। पछि चलचित्रका लागि प्रशान्त तामाङले पनि यो गीत गाएका छन्। दशैंका सदावहार गीतमध्ये सबैभन्दा मार्मिक गीत हो यो ।
२. दसैं आयो
चलचित्र ‘मुग्लान’मा समावेश ‘दशैं आयो’ बोलको गीतलाई दसैंको सदावहार गीतका रुपमा लिइन्छ। यो गीतले दसैंको मर्मलाई राम्रोसंग प्रस्तु्त गरेको छ।
गीतमा बारीमा कोदो फूलेपछि, खेतमा धानका बाला झुलेपछि दसैं आउने उल्लेख गरिएको छ। परदेश गएको छोरा घर आउने दिन कुर्दै औंला भाँचेर पर्खिरहेको, घर छाडेका परदेशी फर्केपछि परिवार र आफन्तमा छाउने खुसी, जमरा, रातो टीकाको महत्वदेखी गाउँमा पिङ खेलेका कुरासंगै मायाप्रेमका कुरालाई समेटिएको छ।
लोकनाथ सापकोटाको शब्द रहेको यस गीतमा उदित नारायण झा र दीपा झाले स्वर भरेका छन्। गीतमा सुरेश अधिकारीले संगीत भरेका हुन्। दीलिप रायमाझी, सुशील क्षेत्री, विपना थापा, झरना थापा लगायतलाई यो गीतको भिडियोमा देख्न सकिन्छ।
३. विछोडको पीडा नसकी खप्न
नारायण गोपाल र दिलमाया खातीको स्वर रहेको ‘विछोडको पीडा नसकी खप्न …’ बोलको गीत हरेक दसैंमा गुञ्जिने गीत हो। रत्नशम्शेर थापाको शब्द रहेको गीतमा नारायण गोपाल स्वयंले संगीत भरेका छन्। यो २०३० को दशकमा रेकर्ड भएको गीत हो। यस गीतमा रत्नशम्शेर थापाको शब्द तथा नारायण गोपाल स्वयंको संगीत छ।
गीतमा दसैंमा परदेशमा रहँदाको पीडा, परदेशीको घर फर्किने चाहना समेटिएको छ। परदेशमा रहेको प्रेमीले प्रेमिकालाई मायाको चिनोको रुपमा चुराधागो लिएर दसैंमा रमाईलो गाउँ फर्किने कुरा उल्लेख गरिएको छ।
४. दशैं नै हो कि यो मेरो दशा
दसैंको मर्मस्पर्शी गीतमा पर्छ, ‘दसैं नै हो कि यो मेरो दशा…’। प्रेम बस्नेतको शब्द, न्ह्यू बज्राचार्यको संगीत रहेको गीतमा योगेश्वर अमात्यको स्वर छ। यो गीत आजभन्दा करिव २ दशकअगाडी रेकर्ड भएको गीत हो।
